Khúc thứ Tư: TIẾNG VIỆT

Khúc thứ Tư

TIẾNG VIỆT

“…chữ Việt thời chúng tôi sống

én bay ngược gió cá lội ngược sông

tiếng Việt thời chúng ta sống

hoạ mi hót trong bão dông…”

1

Học tiếng rơi cành cây

âm thanh chùm quả rụng
nước chảy mây bay vượn hót chim gù
tiếng sóng thét gào biển bão
rừng tre cọt kẹt “ma đưa”…

đời trước dạy đời sau
động tác tay chân, âm thanh từ miệng
tiếng nói lời chào thay hú hét
cha mẹ dạy con

trai gái tỏ tình…

khác nhau nóng lạnh nắng mưa

đất đai dị biệt khí hậu bất đồng
tiếng nói con người mỗi nơi mỗi khác

không hiểu lời nói
thay bằng nhựa cây sỏi màu gạch đỏ than đen
- em thương anh
- anh yêu em
vẽ hình cá diếc nặn hình chim công
nói bằng da thịt …

giọng nói vùng này bổng trầm thơ nhạc
nơi kia lanh chanh líu ríu như chim
nhiều lời êm nhẹ sương rơi lá rụng
lắm câu nặng chịch sỏi lặn cát chìm

sáo diều chín ống đàn đá sáu thanh

giọng nói Mẹ ta có thơ có nhạc
thương giận sáu cung buồn vui sáu bậc :
sông
  dài
     nước
       lặng
          mảng
                  gỗ  (1)    

                      lênh đênh

tiếng hạc lưng trời từng giọt trong veo
trầm ấm mõ vầu
giòn sênh, nẩy phách
được lời cởi dạ miệng nói mắt cười
dỗi hờn chì chiết quang đứt mẹt trôi

bà ngồi nhai trầu 

tay đưa võng gai miệng kể “ngày xưa…”
mẹ ta đánh khẽ giơ cao

la mắng chỉ ví von
răn dạy toàn ca dao tục ngữ:
“ương như ổi xanh nghịch như quỉ sứ
chớ ăn thùng bất chi thình
một điều nhịn chín điều lành
vụng may nào bằng khéo vá…”  

2

Hàng triệu trang giáo trình hình ảnh…

Hà Nội - Cục Tác chiến in trong lòng đất
Sài Gòn - soạn tại Bộ Tổng tham mưu
chỉ dẫn cặn kẽ

            lô cốt mấy ngăn

                                 rào gai mấy lớp
“rải thảm cánh rừng ấy bằng B.52”
“cần hủy diệt khu đồi này bằng trọng pháo…”

chữ viết ngang dọc thẳng hàng
đều tăm tắp như răng bừa, nan quạt

số đen chì than, chữ xanh mực nước

bay bướm

               sắc sảo
                          điệu đà 

nhiều người có trái tim nghệ sĩ bàn tay tài hoa

nét chữ của những người có học
từng tu nghiệp bên Mỹ đào tạo ở Nga
quen viết thư tình
thạo nâng cằm đỡ vai vuốt tóc...

tất cả 

viết bằng chữ Việt !

những tư lệnh chính ủy quân giải phóng
quân phục gabađin cỏ úa Tô Châu
tướng lĩnh Sài Gòn - đồ trận kaki Tếchdát
chụm đầu bàn định kế hoạch
trong hang đá
dưới hầm sâu
cách nhau vài trăm bước chân
ngàn cây số

chiến tranh
bên nào cũng muốn chiếm giữ nhiều đất giành giật nhiều dân
nhưng mục tiêu tối cao ý đồ tối thượng

 - tiêu diệt thật nhiều “địch quân”
chiến tích càng lẫy lừng
khi đối phương có thật nhiều binh lính sĩ quan bị giết !

tất cả
nói bằng tiếng Việt !
   

lính dù
quân biệt động

mũ bêrê áo trận rằn ri
dàn quân xông lên đồi vừa bắn vừa la:    
 - mồ tổ tụi bây                           
 - hạ súng đầu hàng hay chịu chết !…

"lính Bắc Việt"

súng AK gắn lê nhọn hoắt
lựu đạn xếp chồng trước mặt

đối đáp có điệu có vần:
- mả bu chúng mày!...
- có giỏi thì vác “mặt thớt” lên đây!...      

lời qua tiếng lại 

                đe dọa thách thức
                            âm Bắc giọng Nam…

tất cả
nói bằng tiếng Việt!

đạn các bin bắn gần găm nát ngực
những người lính đội mũ tai bèo đổ gục
măng vầu gãy ngang
                               mía non phạt gốc
lời cuối cùng lọt qua cặp môi hết máu
 - mẹ…ơi !…

tốp lính Sài Gòn lò dò đặt chân lên đồi
hứng trọn những loạt AK vào đầu
chìm trong quầng lửa mìn cờlâymo chói mắt
- Trời Phật ơi !
- em ơi !
- các con ơi !
những tiếng thét lạc giọng lịm dần
ằng ặc trong ồ ồ máu xối

chú lính thông tin gập lưng cõng máy bộ đàm
mặt non choèn
                    vừa hết tuổi trẻ con
ruột sổ lòng thòng kéo lê trên sỏi đá

khóc hù hụ
thều thào kêu ba gọi má !…

tất cả
nói bằng tiếng Việt !

dân quê miệt cù lao sông Tiền sông Hậu
đốt than đước dọc ngang rừng ngập mặn U Minh
nuôi tôm sú ở Đồng Tháp Mười
bán mì gõ ngang cầu Ông Lãnh …
có người nhà đi quân dịch
vô lính cộng hoà làm dân vệ bảo an
đêm đêm vàng mã đèn nhang
mùng một ngày rằm hoa trái lên chùa
van vái cầu xin chồng con giải ngũ 

những thợ dệt Nhà máy Mùng tám tháng Ba
công nhân seo giấy tập chân núi Đáp Cầu
chẻ gỗ làm diêm Thống Nhất bên sông Đuống
đội than ngoài Uông Bí, Cửa Ông
cày cấy trên những cánh đồng năm tấn Tiền Hải, Lý Nhân
có chồng con ngoài mặt trận        
sớm mai ngủ dậy chỉnh tề áo khăn                    
một lời không nói nửa miếng chưa ăn
chắp tay khấn vái cầu xin Trời Phật Tổ tiên
phù hộ độ trì người thân thoát mũi tên hòn đạn…

tất cả
nói bằng tiếng Việt !    

tiếng Việt - tiếng Mẹ tôi
Nguyễn Du viết Kiều
Đoàn Thị Điểm dịch Chinh phụ ngâm
Cao Văn Lầu soạn Dạ cổ hoài lang
người Huế hát Nam ai Nam bằng
Phú Thọ - trống quân, hát ghẹo hát xoan

liền chị liền anh Bắc Ninh mời trầu giã bạn…

        

tiếng Việt
Xuân Quỳnh Lưu Quang Vũ làm thơ viết kịch
những đêm trăng Thanh Tước 
                              rừng bia mộ long lanh sương đọng
vẳng trong gió não lòng
khắc khoải nghẹn ngào xót đau day dứt
“Người Đàn Bà Hát” (2) hát “Nỗi nhớ mùa đông” (3) 

chữ  Việt thời chúng tôi sống

én bay ngược gió cá lội ngược sông               

tiếng Việt thời chúng ta sống
hoạ mi hót trong bão dông…

----------

(1) Tương ứng 6 dấu trong tiếng Việt                                                                         

(2) Biệt danh của nghệ sĩ Nhân dân Lê Dung

(3) Ca khúc do Phú Quang phổ bài thơ cùng tên của Thảo Phương.